Taal als beeldvormer
Er bestaan wereldwijd ongeveer 6800 talen, exclusief dialecten en alternatieve talen. Het is dus eigenlijk best wel knap hoe we met z’n allen communiceren op het internet. Vaak gaat dit in dé wereldtaal van dit moment: Engels. Maar laten we niet alle andere prachtige talen die onze wereld rijk is vergeten. Taal is namelijk het uithangbord van iedere cultuur; de grondlegger van ons wereldbeeld.
Het is een woord, dus het bestaat
Eén van de bekendste voorbeelden van taal als beeldvormer, is dat Eskimo’s duizenden woorden voor sneeuw hebben. Dat aantal is door de jaren heen sterk toegenomen en overdreven, maar het is wel zo dat Eskimo’s meer verschillende soorten sneeuw herkennen dan wij, in Nederland.
Sneeuw is sneeuw, toch? Een Eskimo zal het niet met je eens zijn. Hun taal heeft namelijk verschillende woorden voor bijvoorbeeld poedersneeuw, sneeuw die uitgespreid is, verse sneeuw en sneeuw die wordt gebruikt voor het bouwen van huizen of iglo’s. Een Nederlander ziet op deze afbeelding een sneeuwlandschap met een iglo, terwijl een Eskimo in veel meer woorden zou kunnen uitleggen welke sneeuw er op de grond, op de berg of in de iglo ligt. De afbeelding verschilt niet; ons wereldbeeld doet dat wel.
Onvertaalbare woorden
Er zijn tal van woorden die niet vertaald kunnen worden naar het Engels of Nederlands. Niet omdat de woorden onbegrijpelijk of moeilijk zijn, maar simpelweg omdat er geen Engelse of Nederlandse variant van bestaat, zoals ‘sneeuw om een huis van te maken’. In Nederland zou zo’n woord geen meerwaarde hebben. Wij bouwen immers geen huizen van sneeuw.
Maar wat dacht je van een “kyoikumama”? Dit is het Japanse woord voor een moeder die haar kinderen ten koste van alles pusht om academische successen te behalen. Ja, Japanners kunnen in één woord duidelijk maken wat voor vrouw dat is.
Op eenzelfde manier kunnen Schotten zeggen dat iemand aarzelt bij het introduceren van iemand aan een ander, omdat hij of zij diens naam vergeten is (“to tartle”) en kunnen Tsjechen in één woord duidelijk maken dat ze iemand bellen, diens telefoon één keer laten overgaan en de andere persoon laten terugbellen, om belkosten te besparen: “Prozvonit”.
Taal geeft kleur aan de wereld
Een beeld wordt gevormd door vormen en kleuren. Zo ook ons wereldbeeld. Kleuren lijken universeel en heel normaal, maar schijn bedriegt. Niet elke kleur bestaat namelijk in elke taal! De kleuren zwart, wit, rood, groen, geel en blauw komen in vrijw
el elke taal voor, maar als we kijken naar bijvoorbeeld oranje en roze, blijkt dat het Khmer, een taal die voornamelijk voorkomt in Cambodja, geen woorden bevat voor deze kleuren.
Zo beschrijven we in Nederland verschillende soorten blauw als “lichtblauw” en “donkerblauw”. In het Russisch bestaan er aparte woorden voor deze twee kleuren; in principe zijn lichtblauw en donkerblauw voor Russen net zo verschillend als roze en rood dat voor ons zijn.
“De hypothese dat de taal die we spreken invloed heeft op de manier waarop we denken, heet ‘linguïstische relativiteit’.”
Taal bepaalt dus hoe we de wereld zien en beschrijven. Dit idee heet linguïstische relativiteit. Taal is een fundamenteel onderdeel van een cultuur; een andere manier van denken kan zorgen voor diverse tradities, culturele praktijken of geloofsovertuigingen. Zo is de dood in de ene taal het einde van het leven, maar wordt de dood in de andere taal beschreven als het begin van iets nieuws.
Lang leve de taal
Laten we die verschillen tussen talen koesteren. Taal zorgt er weliswaar voor dat sommige culturen een kleur niet kunnen benoemen en herkennen, maar ironisch genoeg geeft taal daardoor juist kleur aan de wereld. We denken niet allemaal hetzelfde. We zien niet allemaal dezelfde dingen. Taal vormt onze manier van denken, en dat is prachtig.
Elke taal heeft de potentie om het maximale uit een tekst of verhaal te halen. Het mooie is dat elke taal andere mogelijkheden biedt. Bij Ofcourz vormen die mogelijkheden onze passie. Er ligt telkens een nieuwe uitdaging om het maximale uit de taal te halen. Dat is wat het vak van schrijver zo mooi maakt!
“De uitdaging om telkens weer het maximale uit een taal te halen; dat is wat schrijven zo mooi maakt.”